Şantaj Suçu Nedir? (TCK 107)
Şantaj suçu, tehdit suçunun özel bir görünüm biçimi olarak esasen mağdurun daha ağır bir şekilde huzursuz edilmesini cezalandırarak mağdurun iç huzur ve hürriyetini koruyan bir suç tipidir. Bir tehlike suçu olan şantaj suçu aşağıdaki şekillerde işlenebilir:
1) Hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle;
- Bir kimseyi kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya zorlama şeklinde şantaj suçu (TCK md. 107/1).
- Haksız çıkar sağlamaya zorlama suretiyle şantaj suçu (TCK md. 107/1).
2) Bir kimsenin şeref veya saygınlığına zarar verecek mahiyette olan hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidi ile şantaj suçu (TCK md. 107/2).
Suçu işleyen kişinin söz ve davranışları hakim tarafından oldukça dikkatli değerlendirilerek suçun şantaj suçu mu yoksa ”TEHDİT SUÇU” mu olduğu tespit edilmelidir.
Şantaj Suçu Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Şantaj suçu, tehdit suçunun özel bir şekli olduğundan takibi şikayete bağlı suçlar arasında değildir. Herhangi bir şekilde suçun işlendiği savcılık tarafından öğrenildiğinde kendiliğinden soruşturma başlatılmalıdır. Şantaj suçu açısından herhangi bir şikayet süresi yoktur. Ancak, suçun dava zamanaşımı süresi 8 yıl olup, suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıl geçmeden mağdur aleyhine işlenen suç savcılığa bildirilmelidir. Aksi takdirde, dava zamanaşımı süresi dolacağından suç ile ilgili soruşturma yapılamayacaktır.
Uzlaşma, suç isnadı altındaki şahıs ile suçun mağduru olan şahsın bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmasıdır. Şantaj suçu, uzlaşma kapsamında olan suçlardan değildir.
Şantaj suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.
Şantaj Suçunun Unsurları
Şantaj suçu, seçimlik hareketlerle işlenebilen bir suçtur. TCK 107. maddenin birinci fıkrası ile ikinci fıkrası birbirinden ayrı şantaj suçlarını düzenlemektedir. Şantaj suçunun maddi unsurları şu şekildedir:
- TCK’nın 107/1. maddesinde düzenlenen şantaj suçunun maddi unsuru, sanığın yapmaya hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından söz ederek, bu durumları mağdur üzerinde baskı aracı olarak kullanıp mağduru kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlamaktır (Y4CD-K.2022/20039).
- TCK’nın 107/2. maddesinde, kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunulması halinde, failin şantaj suçundan cezalandırılacağı öngörülmüştür (Y4CD-K.2020/4841).
1. Failin Hak Sahibi veya Yükümlü Olduğu Bir Şey ile İlgili Şantaj Suçu (TCK 107/1)
Fail, kendisinin bizzat hak sahibi olduğu veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağını veya yapmayacağını söyleyerek mağduru tehdit ettiğinde şantaj suçunun bu şekli oluşur. Suçun bu şeklinde fail hukuken korunan bir hakkını mağdura karşı tehdit amacıyla kullanmaktadır. Şantaj suçunun bu hali üç değişik şekilde işlenebilir:
- Mağduru Kanuna Aykırı Bir Şey Yapmaya Zorlama Suretiyle Şantaj Suçu: Bu halde, fail kendisinin hak sahibi olduğu veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağını veya yapmayacağını söyleyerek mağduru “kanuna aykırı bir şeyi yapmaya” zorlamaktadır. Örneğin, elinde borçluya ait bir senet olan alacaklı, “eğer dolandırıcılık suçu işlememe yardım etmezsen senedini icraya veririm” şeklinde tehdit ederse, alacaklı kişi borçlu aleyhine şantaj suçu işlemiş olur.
- Mağduru Yükümlü Olmadığı Bir Şeyi Yapmaya Zorlama Şeklinde Şantaj Suçu: Suçun bu halinde fail kendisinin hak sahibi olduğu veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağını veya yapmayacağını söyleyerek mağduru “yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya” zorlamaktadır. Örneğin, fail mağdura karşı, “İşimi yapmama yardım etmezsen daha önce işlediğin suçu savcılığa bildiririm” şeklinde tehditte bulunduğunda şantaj suçu gerçekleşmiş olur. Çünkü, mağdurun faile yardım etme yükümlülüğü yoktur.
- Haksız Çıkar Sağlamaya Yönelik Şantaj Suçu: Suçun bu halinde fail kendisinin hak sahibi olduğu veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağını veya yapmayacağını söyleyerek mağdurdan “haksız çıkar sağlamaya” çalışmaktadır. Örneğin, kiracının ev sahibine “bundan sonra benden kira alırsan eşine onu aldattığını söylerim” şeklindeki tehditi, mağdurdan haksız çıkar sağlamaya yönelik olduğundan şantaj suçu oluşur.
TCK’nın 107/1. maddesinde düzenlenen şantaj suçunun maddi unsuru, sanığın yapmaya hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından söz ederek, bu durumları mağdur üzerinde baskı aracı olarak kullanıp mağduru kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlamaktır. Somut olayda sanığın, kendisiyle görüşmek istemeyen mağdura “görüşmezsen seni öldürürüm” dediğinin kabul edilmesi karşısında, sanığın mağduru zorladığı hususların neler olduğu açıklanmadan, vücut dokunulmazlığına yönelik tehdidinin de yapmaya hakkı olduğu bir eylem niteliğinde bulunmadığı, buna göre şantaj suçunun yukarıda açıklanan unsurunun gerçekleşmediği ve eylemin kül halinde TCK’nın 106/1-ilk maddesine uyan tehdit suçunu oluşturup oluşturmadığı değerlendirilmeden yasal olmayan gerekçe ile şantaj suçundan mahkumiyet hükmü kurulması, bozma nedenidir (Y4CD-K.2021/28441).
Fail, yasal hakkı olan bir şeyi mağdurdan isteyip karşılığında da mağdur hakkında yasal yollara başvurmayacağını veya şikayetten vazgeçeceğini beyan ederse, şantaj suçu oluşmaz.
Somut olayda sanığın katılana yönelik olarak ödemesi gereken kira bedelini hesaba yatırırsa şikayetinden vazgeçeceğini söylemekten ibaret eyleminde, şantaj suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, yetersiz gerekçeyle sanık hakkında mahkumiyet hükmü kurulması, bozma nedenidir (Y4CD-K.2021/2701).
2. Şeref ve Saygınlığa Zarar Verecek Hususların Açıklanacağı veya İsnat Edileceği Tehditi ile Şantaj Suçu (TCK md.107/2)
Şantaj suçunun bu şeklinde fail, kendisine veya başkasına “haksız bir yarar sağlamak” amacıyla mağdurun şeref ve saygınlığına zarar verecek mahiyette olan hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunmaktadır.
Suçun oluşması için mağdurdan haksız yararın elde edilmesi şart olmayıp, mağdurun şeref ve saygınlığına zarar verecek mahiyette olan hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinin mağdura ulaştırılması yeterlidir. Tehdit, mağdura ulaştıktan sonra haksız yarar elde edilmese bile artık şantaj suçu işlenmiştir. Şantaj suçu ile elde edilmek istenen haksız yarar, para, mal, bir hizmet sağlanması gibi maddi değeri olan bir yarar olabileceği gibi cinsel ilişkiye girme gibi başkaca bir haksız yarar da olabilir. Failin elde etmek istediği yararın mahiyeti önemli olmayıp haksız olması yeterlidir.
Fail, tarafından açıklanacağı veya isnat edileceği söylenen hususun geçmişte yaşanan, geçmişte kalmış olan bir husus olması gerekir. Açıklanacağı veya isnat edileceği söylenen hususla ilgili mağdurun meşru bir zeminde olup olamamasının hiçbir önemi yoktur. Şantaj suçunun mağduru olan kişi, geçmişte bir suç işlemiş ve bu suçu bilen fail, suçu açıklamakla tehdit ederek mağdurdan haksız yarar sağlamışsa şantaj suçu meydana gelmiştir.
Açıklanacağı veya isnat edileceği söylenen husus, herkesin bilmediği bir husus olmalıdır. Herkes tarafından bilinen, aleni bir şekilde gerçekleşen bir olayın açıklanacağının söylenmesi halinde şantaj suçu oluşmaz (CGK-K.2014/436).
Şantajın, TCK 107. maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen şeklinde, fail kendisine veya bir başkasına menfaat temin etmek için, bir başkasına şeref ve saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunmaktadır. Eğer fail herhangi bir fayda elde etmeye çalışmadan yalnızca şeref ve saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı tehdidinde bulunursa, eylem şantaj değil, sair tehdit suçunu oluştururacaktır. İkinci fıkrada yer alan suçun öğelerinden olan “yarar” kavramı sadece maddi çıkarları değil, fail veya 3. kişinin yararına olan her durumu kapsamaktadır. Somut olayda, sanığın, müştekiye gönderdiği mesajlar ve mahkemece kabul edilen sözler çerçevesinde şantaj suçunun “yarar sağlama” öğesinin gerçekleşmediği ve eylemin sair tehdit suçu kapsamında kaldığı gözetilmeksizin suç vasfında yanılgıya düşülerek yazılı şekilde şantaj suçundan hüküm tesisi, bozma nedenidir (Y4CD-K.2021/28577).
Şantaj Suçunun Cezası (TCK 107)
Şantaj suçunun cezası, suçun tüm biçimleri için aynıdır. Şantaj suçunun cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ve 5000 güne kadar adli para cezası olarak düzenlenmiştir.
5237 sayılı TCK’nın 107. maddesine göre şantaj suçunun cezası şu şekilde düzenlenmiştir:
- Hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle, bir kimseyi kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır (TCK m.107/1).
- Kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunulması halinde de bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasına hükmolunur (TCK m.107/2).
Hemen belirtmek gerekir ki, maddenin düzenlemesine göre mahkeme, sadece hapis cezası veya adli para cezasına hükmetmeye karar veremez, hem hapis cezasına hem de adli para cezasına ayrı ayrı hükmedilmelidir.
Şantaj Suçu Nasıl İspatlanır?
Şantaj suçu gerek tanık beyanı ile gerekse bazı teknik delillerle kanıtlanabilir, şantaj suçunda ispat araçları şu şekildedir:
1. Tanık Beyanı : Ceza muhakemesinde tanıklar delil kaynağı olarak önemli bir yere sahiptir. Şantaj suçu da tanık beyanı deliliyle ispatlanabilir. Örneğin, Ayşe, Ahmet ile yaptığı konuşmayı hoparlöre vermiş, Ahmet’in Ayşe’ye yönelik telefonda “çıplak resimlerin elimde, benimle yatmazsan internette yayınlayacağım” şeklindeki şantaj sözlerini tanık Ali hoparlörden duymuştur. Suçun faili olan Ahmet’in şantaj içerikli sözlerini hoparlörden duyan Ali olayın tanığıdır. İletişim kayıtları dosyaya getirtilip Ali’nin tanık olarak beyanının alınmasıyla şantaj suçu ispatlanmış olur. Tanık beyanı, şantaj suçunun ispatı açısından uygulamada en çok başvurulan delil aracıdır.
2. Telefon İletişim Kayıtları: Şantaj suçu katalog suçlardan olmadığından şantaj suçu nedeniyle telefon dinlemesi yapılmamaktadır. Ancak, telefon HTS kayıtları (arayan-aranan kayıtları) dosyaya getirtilerek ispat açısından diğer delillerle birlikte değerlendirilmektedir.
3. Telefonunun Fiziken İncelenmesi ve SMS Mesajları : CMK m.134’e göre telefonun ve sim kartın incelenerek delillerin ortaya çıkarılması mümkündür. Telefonda bulunan SMS mesajları, videolar, fotoğraflar vb. her türlü dijital içerik incelenerek tehdit suçunun ispatı açısından kullanılabilir. 5271 sayılı CMK’nın 134. maddesi kapsamında şüphelinin cep telefonu incelenip, telefondan ele geçirilen bilgilerin kayıt altına alınabilmesi için hakim kararı veya belirlenen sürelerde hakim onayına sunulmak üzere Cumhuriyet savcısının yazılı emrinin bulunması gerektiği, sanığın rızası bulunsa dahi kolluk görevlileri tarafından şüphelilerin telefonlarının incelenip, telefon içeriğindeki mesaj ve benzeri bilgilerin kayıt altına alınamayacağı ve bu kurallara uyulmadan elde edilen delillerin hukuka aykırı bir biçimde ele geçirildiğinin kabulü gerekir (Y10CD-K.2021/12899).
4. Gizli Ses, Görüntü veya Video Kaydı Almak: Gizli/izinsiz ses veya görüntü kaydı alarak şantaj suçunun ispatlanması bazı hallerde hukuka uygundur. Ani gelişen ve başka türlü ispatlama imkanının bulunmadığı bazı hallerde, örneğin telefonda yaşanan tartışma sırasında iki kişiden birinin diğerine şantaj içerikli sözler söylemesi üzerine şantaja maruz kalanın aldığı ses kaydı delil değerine sahiptir. Şantaj suçu işlendiği anda gizlice hukuk uygun ceza ve görüntü kaydı ceza yargılamasında delil değerine sahiptir. Ancak, sistemli ve planlı bir şekilde alınan ses veya görüntü kayıtları hukuka aykırı delil mahiyetinde olup tehdit suçunun ispatında delil değerine sahip olmadığı gibi suç da teşkil eder.
5. Whatsapp, Telegram vs. Uygulamalar: Whatsapp, telegram vb. uygulamalar üzerinden gönderilen sesli, yazılı ve görsel öğeler delil değerine sahiptir. Whatsapp vb. mesajlaşma kayıtlarının, CMK’nın 134. maddesi kapsamında görüşme tarihleri, saatleri belirtilerek, ayrıntılı diyaloglar şeklinde, ekran görüntülerine de yer verilerek denetime olanak verecek şekilde tutanağa bağlanması, bu şekilde düzenlemiş bir tutanak mevcut ise aslı ve denetime olanak verecek şekilde onaylı suretinin dosyaya konulması, söz konusu evrakların duruşmada sanığa okunarak diyeceklerinin sorulması, böylece tüm delillerin birlikte değerlendirilmesi gerekir (Y10CD-K.2021/5922).
6. İnstagram, Twitter, Facebook vb. Sosyal Medya Araçları: Facebook, twitter, instagram gibi sosyal paylaşım siteleri ile ilgili olarak yapılan istinabe taleplerini Amerika Birleşik Devletleri adli makamları cevaplamamaktadır. Bu nedenle tehdit suçuna ilişkin bu ağlar üzerinden failin kimlik bilgilerine ancak yaptığı açık paylaşımlar veya mağdurun hesabı üzerinden yapılan yazışmalar yoluyla ulaşılabilmektedir. İnstagram, facebook veya twitter vb. sosyal ağlarda yer alan yazı, video ve görsel üzerinde kolluğun yaptığı tespitler tutanağa dönüştürülerek yargılamada belge delili mahiyetinde kanıt aracı olarak kullanılmaktadır.
7. E-Tespit Yoluyla İspat : Türkiye Noterler Birliği sunduğu hizmetle 7 gün/24 saat esasına göre internette herhangi bir web sayfası veya sosyal medya hesabı üzerindeki veri veya bilgiyi URL bazlı tarama yaparak tespit etmektedir. E-tespit talep eden kişi, içeriğini tespit etmek istediği URL’yi Noterler Birliği’nin veri tabanına gönderir, kendisine bir e-tespit başvuru numarası verilir, söz konusu başvuru numarasıyla mesai saatleri içinde herhangi bir notere başvurularak online yapılan tespit, kağıda dökülerek noter tarafından onaylanır. E-tespit yöntemiyle internet üzerinden işlenen suçlar kesin bir şekilde tespit edilmiş olur. Noterler Birliği’nin e-tespit amacıyla kullanılan web sayfasının adresi şu linktedir:
Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Adli para cezası işlenen bir suça karşılık hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Şantaj suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması davanın düşmesine neden olan bir ceza muhakemesi kurumudur. Şantaj suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilmesi mümkündür.
Şantaj suçundan dolayı somut (maddi) bir zarar oluşmaması ve müştekinin uğradığı manevi zararın da hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının uygulanmasına engel teşkil etmemesi karşısında, “şikayetin devam ediyor olması ve koşulların oluşmadığı ” biçimindeki kanuni olmayan gerekçeyle hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yer olmadığına karar verilmesi, bozma nedenidir (Y4CD-K.2014/23559)
Cezanın ertelenmesi, mahkeme tarafından belirlenen cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Şantaj suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi de mümkündür.
Mesajla ve Telefon Araması Yoluyla Şantaj Suçu
Mağdur ile sanığın duygusal arkadaşlık içerisinde bulunduğu, mağdurun sanıktan ayrılmak istediği ancak sanığın bu durumu kabullenmediği, bu nedenle mağdura mesajlar çekerek ve ayrıca mağduru telefonla arayarak, “elimde özel görüntülerin var eğer benden ayrılırsan bu görüntüleri internette yayınlarım, okulun internet sitesine koyarım, ailene gösteririm” şeklinde beyanlarda bulunduğunun anlaşılması karşısında; sanığın eylemlerinin, mağdurun şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunmak suretiyle şantaj suçunu oluşturduğu gözetilmeden, yasal ve yeterli olmayan gerekçe ile beraat kararı verilmesi, bozma nedenidir (Yargıtay 4. Ceza Dairesi-K.2018/21962).
https://www.daglarhukuk.com/1-kasten-yaralama-sucu-ve-cezasi/
https://www.daglarhukuk.com/kat-karsiligi-insaat-sozlesmesinin-sonuclari/